17 January, 2017

આઈ એમ નોટ યોર સુગર, આઈ એમ નોટ યોર પેટ્રોલ


આ કોઈ રેપ સોંગ નથીઅને નથી હંમેશાની જેમ કવિતા
હું તમને કંઈક પૂછવા માંગુ છુંજે ફક્ત તમારો થોડો સમય લેશે

આઈ એમ નોટ યોર સુગરઆઈ એમ નોટ યોર પેટ્રોલ
હું પણ જીવતી જાગતી માણસ છુંઆત્મામાં અગ્નિ ધરાવતી

આ ખૂબ જ પેચીદું છેઆટલી બધી ચર્ચા કેમ થઈ રહી છે?
અને એ પણ એના માટે કે જે એકદમ સ્પષ્ટ રીતે ખોટું છે

તમે કહો છો બધા જ પુરુષો આવા નથી
પરંતુ તમે મને કહી શકો કેબધા ગંદા પુરુષ ક્યાં જતા રહે છે?

અહીં બધે જ ફેશન શૉના જજીસ જેવું સંભળાય છે
એના કપડાં થોડા ટૂંકા છેતેની હિલ્સ ખૂબ મોટી છે

શરીર કેટલું ઢંકાયેલું છે એનાથી જ સ્ત્રીનું ચરિત્ર નક્કી થાય?
હું પણ એક માણસ છુંજીવતી જાગતીતમારા જ જેવી

મારે પણ સપનાં છેઈચ્છાઓ છે
સ્ત્રીઓને નથી જોઈતા તમારા વણમાંગ્યા ચુંબનો

આ એકદમ સીધીસાદી વાત છે,
તમે મને સ્પર્શી ના શકોતમને એ અધિકાર જ નથી

આપણે હજુયે કેમ ચૂપ છીએચાલો આ લડાઈ લડીએ
મિ. આઝમીને સોરી કહી દોમિ. પરમેશ્વરને પણ માફ કરી દઈએ

આ બધું જ દુષ્ટ વર્તનના કારણે જ થયું છે,
પશ્ચિમી સંસ્કૃતિના કારણે નહીં

આઈ એમ નોટ યોર સુગરઆઈ એમ નોટ યોર પેટ્રોલ
હું પણ એક માણસ છુંજીવતી જાગતીઆત્મામાં અગ્નિ ધરાવતી...

***

બેંગલુરુમાં ૩૧મી ડિસેમ્બરની મધરાત્રે અનેક યુવતીઓ છેડતીની ચર્ચા શરૂ થયા પછી મેંગલોરની સાત્શ્યા અન્ના થેયિરન નામની ૨૨ વર્ષની યુવતીએ મૂળ અંગ્રેજીમાં લખેલી કવિતાનો આ ભાવાનુવાદ છે. કવિઓનો કદાચ આ કવિતા 'પરફેક્ટના લાગેપરંતુ તેમાં મૂળ મુદ્દો હૃદય વીંધી નાંખે એમ સરળ રીતે રજૂ થઈ શક્યો છે. એટલે જ ફેસબુક પર વીડિયો ક્લિપ મૂકીને રજૂ કરાયેલી આ કવિતા વાયરલ થઈ ગઈ હતી. કમનસીબે કહેવું પડે છે કેબેંગલુરુ જેવી ઘટનાઓમાં નવું કશું નથી. હજુ આવતા વર્ષેય આવું ક્યાંક થશે! અબુ આઝમીઆઝમ ખાન કે જી. પરમેશ્વર જેવા નેતાઓ અને પોલીસની માનસિકતામાં પણ કોઈ જ ફર્ક નહીં પડે! આવા નેતાઓને લોકોનું સમર્થન પણ મળતું રહેશે.


સાત્શ્યા અન્ના થેરિયન

ઈવનએક ઓનલાઈન અંગ્રેજી પોર્ટલમાં પણ જી. પરમેશ્વરના વીડિયો મૂકીને એવું સાબિત કરવાનો પ્રયાસ કરાયો હતો કેતેઓ કશું વાંધાજનક બોલ્યા જ નથી. તેઓ ફક્ત એટલું જ કહેતા હતા કે, ... લોકો પશ્ચિમી સંસ્કૃતિનું અનુકરણ કરે છેપશ્ચિમી કપડાં પહેરે છેદારૂ પીવે છે અને પછી મોડી રાત્રે છેડતીઓ શરૂ થાય છે. ગયા વર્ષે પણ આવું થયું હતું. એટલે અમે ૧૫ હજાર જેટલા પોલીસ જવાન તૈનાત કર્યા હતા...

ચાલો માન્યું. ગૃહ મંત્રીએ ગયા વર્ષની છેડતીની ઘટનાઓ ધ્યાનમાં રાખીને આ વર્ષે પોલીસ ખડકી હતી એ સારું થયું. કદાચ એટલે જ બેંગલુરુની એ બિહામણી રાત્રે હૃદય વીંધતી કોઈ માનવસર્જિત ચીખ ના સંભળાઈ. જી. પરમેશ્વરે પશ્ચિમી સંસ્કૃતિની ટીકા કરી એ વાત પછીએ પહેલાં એમની વાતમાં બીજું પણ કંઈક પડઘાય છેતેની વાત કરીએ. જેમ કેગયા વર્ષે પણ આવી જ છેડતીઓ થઈ હતી. આવું કેમઆપણે ઉજવણી કરતી વખતેદારૂ પીને ભાન કેમ ભૂલી જઈએ છીએભેગા થતાં જ 'ટોળુંકેમ બની જઈએ છીએલોકોને પરેશાની થાય એવું ન્યૂસન્સ કેમ કરીએ છીએકોલેજના યૂથ ફેસ્ટિવલોમાં પણ આવો જ માહોલ હોય છે! મલ્ટીપ્લેક્સમાં પણ આવા વિકૃતો આવે છેજે 'હાઈ વેજેવી સંવેદનશીલ ફિલ્મ જોતા હોય કે પછી 'પિંક'. તેમને કોઈ જ ફર્ક નથી પડતો. એ લોકો સતત સેક્સિસ્ટ કમેન્ટ કરીને બધાને ખલેલ પહોંચાડયા કરે છે અને આખા થિયેટરમાં કોઈ મર્દ એમને ચૂપ રહેવાનું કહેતો નથી.

આ એવા જ લોકો હોય છેજેમને એકલી કે ગભરુ છોકરીને જોઈને મર્દાનગી બતાવવામાં કિક વાગે છે. સોશિયલ મીડિયામાં પણ રોગિષ્ઠ મનોદશા ધરાવતા મર્દો વિચરતા હોય છે, જેમાં એકદમ વિકૃત માનસિકતા ધરાવતા પુરુષોથી માંડીને જે તે ક્ષેત્રના સિનિયર હોય એવી રીતે ચરકતા, હંમેશા જોક કરતા, હસતા રહેતા, ક્યારેક સરસ દાઢી ધરાવતા અને વિદ્વતાનો અંચળો ઓઢીને ફરતા મર્દો પણ હોય છે. આ પ્રકારના મર્દો ફ્રેન્ડ્સને પર્સનલ મેસેજીસ કરીને સતત સંપર્કમાં રહેવા આતુર હોય છે, પણ ફક્ત વિમેન ફ્રેન્ડ્સ સાથે જ. જોકે, આ પ્રકારના મર્દો વચ્ચે સરળતાથી ભેદ પાડવો અઘરો હોય છે, પરંતુ મહિલાઓને અનુભવે આ વાત સમજાઈ જતી હોય છે! બેંગલુરુની ઘટનાથી વ્યથિત થઈને વિરોધવંટોળ શરૂ થયોતો ટ્વિટર પર 'નોટ ઓલ મેનહેશટેગ ટ્રેન્ડિંગ થયું. એટલે કેબધા જ પુરુષો 'એવાનથી હોતા! આ ટ્રેન્ડ થતાં જ અનેક સ્ત્રીઓના ભવાં તંગ થઈ ગયા. ફરી કોઈએ ટ્વિટ કરી કેઅમે બધા જ પુરુષોનો દોષ કાઢીએ છીએ કારણ કેદરેક બળાત્કારી પુરુષ જ હોય છે. ફરી પાછો જવાબ આવ્યો કેબધા જ પુરુષો બળાત્કારી નથી હોતા એ વાત તમે ભૂલી ગયા છો. વગેરે.

આપણી તકલીફ જ આ છે. આપણે આડી-અવળી એટલી બધી ચર્ચા કરીએ છીએ કેમૂળ મુદ્દો જ ભૂલાઈ જાય છે. ભારતીય સમાજમાં 'એનાલિટિકલ ડિસ્કશનથઈ શકતું નથી. આ વાતનું પ્રતિબિંબ ન્યૂઝ ચેનલોમાં ટીઆરપી ઉઘરાવતા શૉમાં પણ ઝીલાય છે. યુવતીઓની છેડતી થઈ એ એ ખોટું થયું એ વાતને વળગી રહેવાના બદલે જી. પરમેશ્વર અને અબુ આઝમી જેવા નેતાઓએ પશ્ચિમી સંસ્કૃતિની ટીકા કરી અને પછી શરૂ થયેલી મીડિયા ટ્રાયલમાં ગંભીર મુદ્દા જ ભૂલાઈ ગયા. જોકેપરમેશ્વર કરતા અબુ આઝમીનું નિવેદન વધારે વાંધાજનક હતું. આઝમીએ કહ્યું હતું કે, ''પેટ્રોલ હોય ત્યાં આગ તો લાગવાની જ. ખાંડ નાંખો તો કીડીઓ તો જમા થવાની જ.'' બે વર્ષ પહેલાં તો આઝમીએ બળાત્કાર અને લગ્નેતર સંબંધ માટે યુવતીઓને સજા કરવાની માગ કરી હતી.

જોકેઆપણે ફક્ત નેતાઓ પર જ દોષનો ટોપલો કેમ ઢોળવો જોઈએબોલો! 'પિંકફિલ્મ જોઈને પણ અનેક લોકોએ સવાલ કર્યો હતો કેકોઈ છોકરી અજાણ્યા લોકો સાથે પાર્ટી કરેદારૂ પીએદારૂ પીરસે અને નોન વેજ જોક કરે- આવું જોખમ ખેડવાની શું જરૂર છેમુદ્દો એ છે કેયુવતીઓએ ફિલ્મો જોઈને જે સમજવું હશે એ સમજી લેશે પણ મર્દોએ પણ તેમાંથી કંઈક શીખવું જોઈએ નેસેક્સ વર્કર હોય કે પત્ની- 'નો મિન્સ નોજ હોય એ વાત સમજતા ખબર નહીંઆપણને કેટલી સદીઓ લાગશે! આ પ્રકારના મુદ્દે આપણે હંમેશા બે છેડાના અભિપ્રાયો (ટુ એક્સટ્રિમ્સ) વચ્ચે અટવાઈ જઈએ છીએ. અત્યારે સવાલ ફક્ત એ છે કેસ્ત્રી પીડિત હોય તો પણ સ્ત્રીને જ કેમ કઠેડામાં ઊભી કરી દેવાય છેઆપણા નેતાઓની માનસિકતા કેમ આવી છે અને પોલીસ પણ સ્ત્રીને ગુનેગાર તરીકે જ કેમ જુએ છેમોડર્નફન લવિંગઓપન માઈન્ડેડ અને કોન્ફિડન્ટ યુવતીઓને જોઈને બીજી ‘પછાત’ સ્ત્રીઓના પેટમાં કેમ દુઃખે છેઆવી સ્ત્રી એક સરેરાશ ભારતીય સાસુથી પણ સહન નથી થતી. આ સ્ત્રીઓને મહિલા પોલીસની પણ સહાનુભૂતિ કેમ નથી મળતીફરી યાદ કરો 'પિંક'.

કાન સરવા કરીએ તો આપણી આસપાસ પણ નેતાઓ અને પોલીસની ભાષા બોલતા લોકો સંભળાય જ છે. એટલે ફક્ત તેમનો વાંક કાઢવાનો કોઈ અર્થ નથી. ભારતમાં પશ્ચિમી સંસ્કૃતિને ગાળો કોણ નથી દેતું? એટલે જ તો આવા બબુચક નેતાઓ ચૂંટાઈ આવે છે. લોકોનો જ તેમને સહકાર છે. આપણે વડીલો, સાધુ-સંતો અને આસપાસના લોકોના મોંઢે અનેકવાર પશ્ચિમી સંસ્કૃતિની ટીકા સાંભળી ચૂક્યા છીએ. પશ્ચિમી સંસ્કૃતિને ગાળો દઈને ઘેનમાં રહેવું એ આપણો સૌથી ફેવરિટ ટાઈમ પાસ છે. એવું કરવાથી ગિરેબાનમાં ઝાંખવામાંથી મુક્તિ મળી જાય છે કારણ કે, કદાચ આપણે આપણી ઓકાતનો સામનો કરવા નથી માગતા! જો ફક્ત પશ્ચિમી કપડાં પહેરવાથી જ છેડતી-બળાત્કારો થતાં હોય તો કુમળી વયના બાળકો (છોકરા-છોકરી બંને) પર બળાત્કાર કેમ થાય છે? બસોમાં, ઓફિસોમાં, સ્કૂલોમાં, કોલેજોમાં અને ભીડભાડ ધરાવતા  તમામ સ્થળોએ કઈ સ્ત્રી ટૂંકા કપડાંમાં હોય છે? એટલે જ આપણે જ્યારે એમ કહીએ છીએ કે, સ્ત્રીઓની સુરક્ષાની જવાબદારી ફક્ત તેમની છે ત્યારે જ પુરુષોની મર્દાનગીનું સૂરસૂરિયું થઈ જાય છે.

શું ભારતીય પુરુષ સેક્સ્યુઅલી ફ્રસ્ટ્રેટેડ છે? આ સવાલના ઊંડાણમાં ઉતરવાનો આ જ યોગ્ય સમય છે. સવાલોના જવાબ શોધવાના બદલે પલાયનવૃત્તિ અપનાવી લીધી હોવાથી જ કદાચ આપણે આર્થિકસામાજિકસાંસ્કૃતિક અને બૌદ્ધિક સ્તરે પશ્ચિમી દેશો જેટલી ઝડપથી આગળ નથી વધી શક્યા. પશ્ચિમી સંસ્કૃતિનું કહેવાતું 'આક્રમણન હતું ત્યારે પણ છેડતીઓ અને બળાત્કારો થતાં જ હતા. વર્ષ ૧૯૩૯માં એક પંજાબી છોકરીએ ગાંધીજીને પત્ર લખીને રોજેરોજ થતી છેડતી અંગે દુ:ખ વ્યક્ત કર્યું હતું. ગાંધીજીએ પહેલી જાન્યુઆરી૧૯૩૯ના રોજ 'હરિજનબંધુમાં એ પત્રના અંશો પ્રગટ કર્યા હતા. વાંચો.

- ...અને તેમને આમ એકલા જતાં જતાં જુએ છે એટલે દુષ્ટ માણસો તેમની પાછળ પડે છે. તેઓ બાજુએ થઈને ચાલતાં ભૂંડી અશ્લીલ ભાષા ઉચ્ચારે છે અને જો આસપાસ ડરવા જેવું ન જુએ તો એથી પણ વધુ છૂટ લેવાની હિંમત કરતાં અચકાતા નથી. આવે પ્રસંગે અહિંસા કઈ રીતનું કામ આપી શકે એ જાણવા ઈંતેજાર છું...

- ... તમને દુઃખ અને આશ્ચર્ય થશે કે દીવાળી વગેરે તહેવારો દરમ્યાન છાપાંવાળા એવી જાહેર ચેતવણીઓ છાપે છે કેસ્ત્રીઓએ રોશનાઈ વગેરે જોવા સારુ પણ ઘર છોડી ન નીકળવું. આ એક જ વાત પરથી આપ જોશો કેઆ તરફ અમારી કેવી દયામણી હાલત છે! આવી ચેતવણીઓ છાપનારાઓને કે તેના વાંચનારાઓને કોઈને જ એ વાતનું ભાન નથી કે આવી ચેતવણીઓ છાપવી પડે એમાં તેમની કેવડી મોટી શરમ સમાયેલી છે...

એ છોકરીએ ગાંધીજીને લખેલા પત્રોના આ અંશો વાંચીને આપણે અનુમાન કરી જ શકીએ છીએ કે, આટલા વર્ષો પહેલાયે છેડતી કરનારા હતા જ. બળાત્કારો પણ થતાં જ હશે! દીવાળીની ભીડમાં રોશની જોવા યુવતીઓએ બહાર નહીં નીકળવું એવી ચેતવણીઓ ગાંધીયુગમાં છાપવી પડતી હતી અને સાલું હજુયે ભારતીય પુરુષ ત્યાંનો ત્યાં જ છે. એ છોકરીને ગાંધીજીએ શું જવાબ આપ્યો એ વાત મહત્ત્વની જ નથી. મહત્ત્વનું એ છે કેઆપણે એક પ્રજા તરીકે ક્યાં હતા અને ક્યાં પહોંચ્યાનબળી માનસિકતા ધરાવતા માણસો ભેગા થઈને નબળો સમાજ જ રચે છે. આપણે એક પ્રજા તરીકે વિકસિત થવા માગીએ છીએ કે પછી હજુયે અનેક પેઢીઓને આવી જ પછાત માનસિકતા આપવા માગીએ છીએ

લેખની શરૂમાં મૂકેલી કવિતામાં સાત્શ્યા સાચું જ કહે છે. સ્પષ્ટ રીતે ખોટું છે એની આટલી ચર્ચા કેમવિમેન્સ આર નોટ મેન્સ સુગરવિમેન્સ આર નોટ મેન્સ પેટ્રોલ.

3 comments:

  1. Another great article , unfortunately same frustrated behaviour by indian men is seen overseas as well.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Yeah Mihir. I heard so many incidents of Indian men's behavior in foreign countries. Sale waha bhi desh ki ijjat ki vaat laga dete hai. Even our own tourist guides (In Rajsthan, Himachal) are advise foreign girls to be careful from indian men who are try to frank with them.

      Delete
  2. Nice article Vishal...I hope it will reach to the maximum volume...we all need to think and change...eye opening article...

    ReplyDelete